🔐 Study Max Marathi Test Log In
पोर्टलवरील टेस्ट Paid व Password Protected आहेत.
जर तुम्ही टेस्ट सिरीजचे सदस्यत्व (registration / subscription) घेतले असेल, तर कृपया User ID आणि Password टाकून "Start Test" बटणावर क्लिक करा.
सदस्यत्व घेतले नसेल व टेस्ट सिरीजचे स्वरूप पाहायचं असेल तर,
खालील "Demo Test" पर्यायावर क्लिक करून एक मोफत टेस्ट सोडवू शकता.
हा उपक्रम जर उपयुक्त वाटला तर, तुम्ही Subscription घेऊ शकता.
सदस्यत्वाची (registration / subscription) प्रक्रिया जाणून घेण्यासाठी
"How to Subscribe" बटणावर क्लिक करा.
जर तुम्ही टेस्ट सिरीजचे सदस्यत्व (registration / subscription) घेतले असेल, तर कृपया User ID आणि Password टाकून "Start Test" बटणावर क्लिक करा.
सदस्यत्व घेतले नसेल व टेस्ट सिरीजचे स्वरूप पाहायचं असेल तर,
खालील "Demo Test" पर्यायावर क्लिक करून एक मोफत टेस्ट सोडवू शकता.
हा उपक्रम जर उपयुक्त वाटला तर, तुम्ही Subscription घेऊ शकता.
सदस्यत्वाची (registration / subscription) प्रक्रिया जाणून घेण्यासाठी
"How to Subscribe" बटणावर क्लिक करा.
Time Spent: 0 min 0 sec
1. दैनंदिन जीवनात 'एक दिवस' ही संकल्पना कोणत्या खगोलीय गतीवर आधारित आहे?
स्पष्टीकरण: पृथ्वी स्वतःभोवती फिरण्यासाठी लागणारा वेळ म्हणजेच एक दिवस. हीच दैनिक गती आहे.
2. 'एक वर्ष' ही कालमापनाची संकल्पना खालीलपैकी कोणत्या गतीशी संबंधित आहे?
स्पष्टीकरण: पृथ्वीला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा करण्यास सुमारे 365 दिवस लागतात. त्यामुळे 'वर्ष' ही संकल्पना निर्माण झाली आहे.
3. 'महिना' ही संकल्पना तयार होताना कोणत्या खगोलीय गतीचा विचार केला जातो?
स्पष्टीकरण: चंद्र पृथ्वीभोवती फिरण्यास सुमारे 29.5 दिवस लागतात. या कालावधीत एक महिना गृहीत धरला जातो.
4. खालीलपैकी कोणती गती 'वार्षिक गती' म्हणून ओळखली जाते?
स्पष्टीकरण: पृथ्वीची सूर्याभोवती फिरण्याची गती ही वार्षिक गती असते. यामुळे ऋतू बदल आणि वर्ष मोजणी शक्य होते.
5. चंद्राबाबत कोणते विधान योग्य आहे?
स्पष्टीकरण: चंद्र हा नैसर्गिक उपग्रह असून तो पृथ्वीभोवती फिरतो.
6. चंद्र पृथ्वीभोवती फिरताना तो कोणती गती एकत्रित करतो?
स्पष्टीकरण: चंद्र एकाच वेळी स्वतःभोवती व पृथ्वीभोवती फिरतो, म्हणूनच आपल्याला तो एकाच बाजूने दिसतो.
7. चंद्राच्या कोणत्या गतीचा उपयोग आपण कालगणनेसाठी करतो?
स्पष्टीकरण: चंद्र पृथ्वीभोवती एक फेरी पूर्ण करतो तेच चंद्रमासाचे (महिन्याचे) मोजमाप ठरते.
8. चंद्र स्वतःभोवती फिरताना त्याच्या पृष्ठभागावर काय घडते?
स्पष्टीकरण: चंद्रास सूर्यप्रकाशाचा अंश मिळतो. त्यामुळे ज्या भागावर प्रकाश पडतो तो उजळलेला दिसतो आणि दुसरा भाग अंधारात असतो.
9. चंद्राला स्वतःभोवती फिरण्यास व पृथ्वीभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यास किती वेळ लागतो?
स्पष्टीकरण: चंद्राला स्वतःभोवती फिरण्यास व पृथ्वीभोवती फिरण्यास सुमारे 27.3 दिवस लागतात. यामुळेच तो आपल्याला एकाच बाजूने दिसतो.
10. चंद्राच्या दोन्ही गतींचा परिणाम काय दिसतो?
स्पष्टीकरण: चंद्र स्वतःभोवती व पृथ्वीभोवती जवळपास सारख्या कालावधीत फिरतो, त्यामुळे त्याचा तोच भाग आपल्याला सतत दिसतो.
11. चंद्र पृथ्वीभोवती प्रदक्षिणा घालत असल्याने काय परिणाम दिसतो?
स्पष्टीकरण: चंद्र पृथ्वीभोवती फिरतो, त्यामुळे दररोज त्याचे पृथ्वीवरील स्थान बदलते.
12. चंद्राच्या प्रकाशित भागाचा आकार का बदलत असतो?
स्पष्टीकरण: चंद्र पृथ्वीभोवती फिरत असल्यामुळे सूर्यप्रकाशित भाग वेगवेगळ्या कोनात दिसतो.
13. चंद्राच्या दररोज बदलणाऱ्या आकाराला काय म्हणतात?
स्पष्टीकरण: चंद्राच्या प्रकाशित भागाचा जो दररोज बदलणारा आकार आपल्याला दिसतो, त्याला 'चंद्रकला' असे म्हणतात.
14. चंद्रकला या संकल्पनेचा मुख्य आधार कोणता आहे?
स्पष्टीकरण: चंद्राच्या पृथ्वीभोवती प्रदक्षिणेमुळेच त्याच्या सूर्यप्रकाशित भागाची दिशा बदलते आणि 'चंद्रकला' दिसते.
15. चंद्राचे रूप सतत बदलण्यामागील मुख्य कारण कोणते आहे?
स्पष्टीकरण: चंद्र सतत पृथ्वीभोवती फिरत असल्यामुळे त्यावर पडणारा सूर्यप्रकाश पृथ्वीवरून वेगळा दिसतो आणि म्हणून चंद्राचे रूप बदलते.
16. जेव्हा चंद्राचा प्रकाशित भाग पूर्णपणे वर्तुळाकार स्वरूपात दिसतो, तेव्हा त्या अवस्थेला काय म्हणतात?
स्पष्टीकरण: पृथ्वीवरून चंद्राचा पूर्ण प्रकाशित भाग जेव्हा स्पष्ट दिसतो, तेव्हा तो पौर्णिमेचा चंद्र म्हणवतो. यामुळे त्या रात्रीला पौर्णिमा म्हणतात.
17. अमावस्येची रात्र कोणत्या परिस्थितीत निर्माण होते?
स्पष्टीकरण: अमावस्येच्या रात्री चंद्र पृथ्वी-सूर्याच्या मधोमध असतो, त्यामुळे सूर्यप्रकाशित भाग आपल्या दृष्टिक्षेपात नसतो आणि चंद्र दिसत नाही.
18. 'महिना' ही संकल्पना खालीलपैकी कशावर आधारित आहे?
स्पष्टीकरण: अमावास्येपासून पुढील अमावास्येपर्यंत चंद्र पृथ्वीभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करतो. हाच कालावधी ‘महिना’ म्हणून ओळखला जातो.
19. पौर्णिमा आणि अमावास्या या अवस्थांमध्ये मुख्य फरक कोणत्या आधारे ठरतो?
स्पष्टीकरण: चंद्र आणि पृथ्वीची पारस्परिक स्थिती व सूर्यप्रकाश पडण्याचा कोन ठरवतो की आपल्याला चंद्राचा कोणता भाग दिसेल – यावरूनच पौर्णिमा वा अमावास्या ठरते.
20. चंद्राच्या पूर्ण प्रकाशमान अवस्थेपासून ते त्याच्या अदृश्य अवस्थेपर्यंत होणारा बदल किती कालावधीत घडतो?
स्पष्टीकरण: पौर्णिमा ते अमावस्या किंवा अमावस्या ते पौर्णिमा असा बदल साधारणतः 14-15 दिवसांत होतो. म्हणजेच एक महिना म्हणजे चंद्राच्या दोन्ही अवस्थांचा समावेश असतो.
21. महिन्याचे दोन भाग काय म्हणवले जातात?
स्पष्टीकरण: महिन्यातील दोन पंधरवड्यांमध्ये शुक्ल व कृष्ण पक्ष यांचा समावेश होतो.
22. अमावास्येपासून पौर्णिमेपर्यंत चंद्राचा प्रकाशमान भाग कसा बदलतो?
स्पष्टीकरण: या काळात चंद्राचा प्रकाशित भाग दिवसागणिक वाढतो, यालाच शुद्ध/शुक्ल पक्ष म्हणतात.
23. पौर्णिमेपासून अमावास्येपर्यंत चंद्राचा प्रकाशमान भाग कसा बदलतो?
स्पष्टीकरण: या कालावधीत चंद्राचा प्रकाशित भाग दररोज थोडा थोडा करून कमी होत जातो, ज्याला कृष्ण पक्ष म्हणतात.
24. शुक्ल पक्ष व कृष्ण पक्ष या प्रत्येकाची सरासरी कालमर्यादा किती असते?
स्पष्टीकरण: शुक्ल पक्ष आणि कृष्ण पक्ष प्रत्येकी सुमारे १५ दिवसांचे असतात; यांनाच मिळून "पंधरवडा" असे म्हणतात.
25. आठवडा हा कालगणनेचा एकक किती दिवसांचा असतो?
स्पष्टीकरण: सात दिवस मिळून एक आठवडा होतो आणि आठवड्याचा चंद्र अथवा पृथ्वीच्या गतीशी काहीही संबंध नसतो.
26. आठवड्याचा संबंध खालीलपैकी कशाशी असतो?
स्पष्टीकरण: आठवडा हा मानवनिर्मित एकक आहे आणि त्याचा कोणत्याही खगोलीय गतीशी संबंध नाही.
27. चंद्राच्या गतीवर आधारित कालगणना कोणत्या नावाने ओळखली जाते?
स्पष्टीकरण: फक्त चंद्राच्या गतीचा उपयोग करून केली गेलेली कालगणना ही 'चांद्र कालगणना' म्हणून ओळखली जाते.
28. चांद्र कालगणनेमध्ये एक वर्ष किती चांद्रमासांचे असते?
स्पष्टीकरण: चांद्र कालगणनेप्रमाणे १२ चांद्रमास मिळून एक वर्ष तयार होते, जसे की हिजरी पंचांग.
29. चांद्र वर्षामधील एकूण दिवसांची संख्या किती असते?
स्पष्टीकरण: प्रत्येक चांद्रमास हा २९ किंवा ३० दिवसांचा असल्यामुळे वर्षाची एकूण लांबी सुमारे ३५४ ते ३५५ दिवस असते.
30. चांद्र कालगणनेत प्रत्येक महिना किती दिवसांचा असतो?
स्पष्टीकरण: चांद्र मासाच्या लांबीसाठी दोनच शक्यता असतात – २९ किंवा ३० दिवस.
31. सौर कालगणना कोणत्या गतीवर आधारित असते?
स्पष्टीकरण: सौर कालगणनेत फक्त पृथ्वीची सूर्याभोवती प्रदक्षिणा करण्याची गती (वार्षिक गती) लक्षात घेतली जाते.
32. सौर कालगणनेत एक वर्ष साधारणतः किती दिवसांचे असते?
स्पष्टीकरण: सौर वर्षामध्ये सरासरी 365 दिवस असतात (लीप वर्षात 366), कारण ते पृथ्वीच्या सूर्याभोवती प्रदक्षिणेवर आधारित असते.
33. सौर कालगणनेतील महिने कोणत्या गतीशी संबंधित नसतात?
स्पष्टीकरण: सौर कालगणनेतील महिने हे फक्त सूर्याच्या गतीवर आधारित असतात. चंद्राच्या गतीचा त्यात काहीही सहभाग नाही.
34. खालीलपैकी कोणती कालगणना सौर कालगणनेवर आधारित आहे?
स्पष्टीकरण: भारतीय राष्ट्रीय पंचांग व ग्रेगरियन दिनदर्शिका या दोन्ही सौर कालगणनेवर आधारित आहेत.
35. ग्रेगरियन दिनदर्शिकेतील महिन्यांची रचना कोणत्या कालगणनेवर आधारित आहे?
स्पष्टीकरण: जानेवारी ते डिसेंबर अशी रचना असलेली ग्रेगरियन दिनदर्शिका सौर गतीवर आधारित असते.
36. भारत सरकारने सुसूत्रता आणण्यासाठी कोणती दिनदर्शिका स्वीकारली आहे?
स्पष्टीकरण: भारतात विविध पंचांग प्रथा असल्यामुळे भारत सरकारने राष्ट्रीय पंचांग तयार केला जो संपूर्ण भारतासाठी एकसंध मानला जातो.
37. भारतीय राष्ट्रीय पंचांगात वर्षाची सुरुवात कोणत्या दिवशी होते?
स्पष्टीकरण: भारतीय राष्ट्रीय पंचांगानुसार वर्षाची सुरुवात 22 मार्चला (लीप वर्षात 21 मार्च) होते.
38. भारतीय राष्ट्रीय पंचांगातील कोणते महिने ३१ दिवसांचे असतात?
स्पष्टीकरण: या पंचांगातील चैत्र, वैशाख, ज्येष्ठ, आषाढ व श्रावण – हे पहिले पाच महिने प्रत्येकी ३१ दिवसांचे असतात.
39. भारतीय राष्ट्रीय पंचांगातील इतर सर्व महिने किती दिवसांचे असतात?
स्पष्टीकरण: भाद्रपद नंतरचे सात महिने प्रत्येकी ३० दिवसांचे असतात, म्हणून वर्ष ३६५ दिवसांचे पूर्ण होते.
40. भारतीय राष्ट्रीय पंचांगातील महिन्यांची नावे कोणत्या पद्धतीनुसार ठेवलेली आहेत?
स्पष्टीकरण: राष्ट्रीय पंचांगात महिन्यांची नावे हिंदू परंपरेतीलच ठेवलेली आहेत: चैत्र, वैशाख, ज्येष्ठ इत्यादी.
41. चांद्रसौर कालगणना ही कोणत्या दोन गतींच्या आधारे रचली जाते?
स्पष्टीकरण: चांद्रसौर कालगणना म्हणजे वर्ष मोजताना पृथ्वीच्या सूर्याभोवतीच्या गतीचा आणि महिना मोजताना चंद्राच्या पृथ्वीभोवतीच्या गतीचा उपयोग होतो.
42. हिंदू दिनदर्शिकेत कोणती कालगणना पद्धत वापरली जाते?
स्पष्टीकरण: हिंदू पंचांग हे चांद्रसौर पद्धतीवर आधारित असते. त्यामुळे सणवारांचे दिवस चंद्राच्या कलांनुसार बदलतात.
43. पृथ्वीला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यासाठी किती वेळ लागतो?
स्पष्टीकरण: हीच अतिरिक्त 6 तासांची वेळ चार वर्षांनी एकत्रित करून लीप वर्षात एक दिवस अधिक जोडला जातो.
44. कालगणनेतील 6 तासांचा वार्षिक फरक भरून काढण्यासाठी कोणती संकल्पना वापरली जाते?
स्पष्टीकरण: दर वर्षी 6 तास वाढत जातात. 6 × 4 = 24 तास → 1 दिवस. म्हणून दर चौथ्या वर्षी एक दिवस वाढवला जातो.
45. लीप वर्षामध्ये ग्रेगरियन दिनदर्शिकेतील कोणता महिना एक दिवस वाढतो?
स्पष्टीकरण: सामान्यतः फेब्रुवारी महिना 28 दिवसांचा असतो; परंतु लीप वर्षात तो 29 दिवसांचा असतो.
46. खालीलपैकी कोणती संख्येची वैशिष्ट्ये लीप वर्ष दर्शवतात?
स्पष्टीकरण: इसवी सनाच्या संख्येला जर 4 ने पूर्ण भाग जात असेल, तर त्या वर्षाला लीप वर्ष मानले जाते.
47. खालीलपैकी कोणते वर्ष लीप वर्ष आहे?
स्पष्टीकरण: 2004 हे 4 ने भाग जाणारे वर्ष आहे. म्हणून त्यात फेब्रुवारी 29 दिवसांचा असतो व ते लीप वर्ष ठरते.
48. लीप वर्षाचा उपयोग मुख्यतः कोणत्या प्रकारच्या अचूकतेसाठी केला जातो?
स्पष्टीकरण: प्रत्येक वर्षी होणारा 6 तासांचा फरक जर भरून काढला नाही, तर दीर्घकाळाने ऋतू व दिनदर्शिका यांत विसंगती निर्माण होते.
49. चांद्रसौर कालगणनेचा उपयोग कोणत्या धर्मीय पद्धतीत प्रामुख्याने केला जातो?
स्पष्टीकरण: सण, उत्सव, नक्षत्र, एकादशी, व्रत आदी गोष्टींसाठी हिंदू धर्मात चांद्रसौर कालगणनेचा वापर होतो.
50. खालीलपैकी कोणता प्रकार कालगणनेच्या प्रकारांमध्ये मोडत नाही?
स्पष्टीकरण: गुरुसौर हा कालगणनेचा प्रकार नाही. सौर, चांद्र व चांद्रसौर या तीनच प्रमुख कालगणना आहेत.
📊 Report Card
Total Questions Attempted:
Correct Answers:
Wrong Answers:
Time Spent:
Message:
🔗 Online Test Series: www.studymaxmarathi.com

📢 "Knowledge grows when shared! Use the buttons below to share this test with your friends on social media." 👇
No comments:
Post a Comment